Jeugdjubileum: "De herontdekking van het geloof? Het is een manier om mens te blijven."

Een op de twee jongeren heeft de afgelopen vijf jaar een grotere interesse in spiritualiteit ontwikkeld, vergeleken met 15% die een afname rapporteerde . De interesse van jongeren in spiritualiteit neemt wereldwijd gestaag toe, volgens een internationale studie onder leiding van de onderzoeksgroep " Footprints. Jongeren: verwachtingen, idealen, overtuigingen", die op 24 juli werd gepresenteerd aan de Pauselijke Universiteit van het Heilig Kruis, ter voorbereiding op het Jubileum van de Jeugd, dat van 28 juli tot en met 3 augustus in Rome plaatsvindt .

De bijeenkomst, een deskundigenbijeenkomst gewijd aan jeugdreligiositeit en nieuwe onderzoeksperspectieven met de titel 'Sociologisch onderzoek naar jeugdreligiositeit: methodologieën, uitdagingen en nieuwe onderzoeksperspectieven ', bracht wetenschappers uit de sociologie, het onderwijs, de communicatie en big data bijeen om een steeds duidelijker fenomeen te analyseren, zelfs in de meest geseculariseerde contexten: een nieuwe generatie die niet alleen op zoek is naar betekenis, maar die ook steeds vaker spirituele en geloofsgebaseerde reizen onderneemt .

Het onderzoek, dat tussen 2023 en 2024 werd uitgevoerd onder een steekproef van bijna 5.000 jongeren van 18 tot 29 jaar in acht landen (Argentinië, Brazilië, Italië, Kenia, Mexico, de Filipijnen, Spanje en het Verenigd Koninkrijk), brengt een duidelijke trend aan het licht. Deze 'ontwaking' van het geloof komt niet als een verrassing voor Giulio Costa , een psycholoog en psychotherapeut die al jaren met adolescenten en jongvolwassenen werkt. "Het is een fenomeen dat al een tijdje zichtbaar is", legt hij uit. " Het onderwerp spiritualiteit is zeer aanwezig onder jongeren, met name onder Generatie Z. We zien het opkomen, zelfs wanneer het niet direct verband houdt met religie in strikte zin." Deze observatie wordt ook bevestigd door de onderzoeksgegevens, die een sterke verbondenheid met het geloof benadrukken, ongeacht de verschillende geloofsrichtingen, met name in Brazilië en Kenia.

Volgens Costa ontstaat er onder jongeren een vorm van intieme, diepgaande en vaak individuele spiritualiteit. In de westerse samenleving is deze vorm van spiritualiteit geworteld in een groeiende behoefte aan verbinding in een wereld die als onzeker, onstabiel en vervreemdend wordt ervaren. Hij legt uit: " Voor veel jongeren is spiritualiteit tegenwoordig een manier om mens te blijven in een wereld die ze steeds onmenselijker vinden , om het risico te vermijden een avatar te worden. Ze zoeken authentieke, niet-performatieve en niet-oordelende relaties, en ruimtes waar ze zich zonder filters kunnen uiten, en zo een gevoel van waarheid en aanwezigheid herontdekken."

Nederlands Het Footprints -onderzoek toont aan dat ondanks de decennialange daling in misbezoek en uitgesproken aanhang tot het christendom in landen als Italië, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Argentinië en, in mindere mate, Mexico, deze trend omkeert. Het Footprints -onderzoek benadrukt dat bijna 18% van de jonge gelovigen in Spanje dagelijks religieuze diensten of de mis bijwoont, terwijl dat percentage in Italië ongeveer 16% is . Een behoefte aan gebed en geloof komt ook naar voren, zelfs onder de geïnterviewde jongeren die zich identificeren als niet-gelovigen. Velen van hen geven toe af en toe te bidden, vooral in moeilijke tijden, om dankbaarheid te uiten of om dagelijkse uitdagingen het hoofd te bieden. Het is ook opvallend dat 42% van de geïnterviewden die zich identificeren als atheïst, toegeeft te geloven in een leven na de dood, terwijl 37% zegt dat ze gelovigen vragen om voor hen te bidden .

Tekenen van een stille spiritualiteit die blijft bestaan, zelfs waar geloof lijkt te zijn verdwenen. Immers, zoals Costa uitlegt, "heeft gebed ook een seculiere oorsprong. Het is een vorm van zelfpraat , een diepgaande dialoog met jezelf of met iets anders . Vanuit neuropsychologisch oogpunt activeert het processen die ontspanning en psychofysisch welzijn bevorderen." Volgens de psycholoog "zoeken jongeren tegenwoordig naar ruimte om belangrijke existentiële kwesties zoals leven, dood en de toekomst te bespreken . Terwijl volwassenen deze onderwerpen vaak vermijden uit schaamte of angst, willen jongeren erover praten. Ze willen de confrontatie aangaan met beperkingen, de dood en wat daarna komt."

Jongeren zoeken naar ruimte om grote existentiële kwesties zoals leven, dood en de toekomst te bespreken. Terwijl volwassenen deze onderwerpen vaak uit schaamte of angst vermijden, willen kinderen er juist graag over praten.

Giulio Costa, psycholoog

Deze nieuwe vorm van spiritualiteit kan daarom ook gezien worden als een reactie op het onbehagen van onze tijd . En het is cruciaal om je af te vragen of volwassenen en instellingen bereid zijn om naar deze behoeften te luisteren. "Het risico", waarschuwt Costa, "is dat omgevingen zoals jeugdclubs, catechismuslessen of religieuze ruimtes gezien worden als niet in staat om de echte vragen van jongeren te beantwoorden. Dus zoeken ze hun heil elders: op sociale media, op YouTube , zelfs in de kunstmatige intelligentie. ChatGPT bijvoorbeeld is er altijd, oordeelloos en responsief. En dat is voor velen geruststellend."

Tieners, wat we niet zien

Volwassenen kunnen geen kant-en-klare antwoorden meer bieden, maar moeten in plaats daarvan ruimtes creëren waar de vragen van jongeren kunnen bestaan en waardigheid kunnen vinden. Costa legt uit: " De kerk wordt aantrekkelijk voor jongeren als het een plek kan zijn waar zelfs degenen die twijfelen aan God of religie zich welkom voelen, niet veroordeeld . Waar volwassenen geen absolute waarheden opleggen, maar in de relatie blijven." Hij voegt eraan toe: " Voordat we überhaupt op jongeren reageren, moeten we ons afvragen wat onze definitie van spiritualiteit is . Als een volwassene met deze problemen heeft geworsteld en ze in zichzelf heeft opgelost, zal hij of zij de vragen zonder schaamte kunnen verwelkomen. Maar als hij of zij er bang voor is of ze uit de weg gaat, zal de jongere elders zoeken, vaak naar plekken die niet voorbereid zijn om hen echt te begeleiden."

De kerk wordt aantrekkelijk voor jongeren als het een plek kan zijn waar zelfs degenen die twijfelen aan God of religie zich welkom voelen, niet veroordeeld. Waar volwassenen geen absolute waarheden opleggen, maar in de relatie blijven.

Julius Costa

Uiteindelijk concludeert Costa: " spiritualiteit is ook een vorm van emotionele opvoeding . Een kwetsbaar en complex terrein, vol vragen, onzekerheden en een verlangen naar waarheid. Een tiener voelt zich per definitie ongemakkelijk. Maar juist in dat ongemak kunnen we leren om met hen mee te groeien."

Woorden die doen denken aan wat Costa zelf schreef in het nummer van VITA Perché non voglio figli , waar hij de nadruk legt op het belang van het verwelkomen van de ander in zijn onherleidbare anders-zijn, en uitlegt dat: «We moeten dan van ouderschap als plicht naar ouderschap als verlangen gaan: verlangen als zodanig houdt een confrontatie in met het risico dat het kind er misschien niet is, dat het anders is dan we van hem verwachtten, dat het zelfs onvolmaakt is».

Foto door Cecilia Fabiano/LaPresse . Jongeren op de Via della Conciliazione richting de Sint-Pietersbasiliek - Rome voor het jeugdjubileum